آهک زنی
در این بخش لازم است به یکی از مهمترین موارد ناشی از آهک دهی که همان تورم میباشد اشاره نمائیم. در یک آهک دهی نرمال PH حدود ۱۳-۱۲ می باشد وقتی پوستها داخل چنین محیطی میگردند رخ و نطع پوست با PH حدود ۵/۱۲ مواجه می گردد در صورتی که PH مناطق میانی هنوز خنثی می باشد.
در چنین حالتی تورم بوجود آمده در مناطق میانی با لایه های رخ و لش متفاوت میگردند. به مرور زمان تفاوت PH مناطق میانی با لایه های رخ و لش کمتر گردیده و در نهایت تورم پوست یکنواخت میگردد. در حالت کلی موزدائی در تورم هموژن خیلی راحت تر و کامل تر میباشند. اگر تفاوت تورم ما بین نقاط میانی و رخ خیلی زیاد باشد حتی امکان پاره شدن الیاف نیز وجود دارد.
در عمل موزدائی و آهک دهی همزمان صورت میپذیرد. در پوست گاوی بعلت عدم ارزش مو، مصرف توام سدیم و آهک در درام و یا پدال باعث تخریب کلی موها میگردد و در صورت نیاز آهک دهی مجدد نیز صورت میپذیرد.
در زمینه پوستهای سبک گوسفندی و بزی ابتدا به روش دندانه زنی، موزدائی کرده سپس در درام و یا پدال عمل آهک زنی تداوم مییابد.
کنترل
در مرحله موزدائی و آهک زنی نیز همانند اکثر مراحل چرم سازی دستگاهی جهت کنترل وجود ندارد و تنها کاری که میتوان انجام داد اینست که کلیه مراحل در شرایط کنترل شده عمل گردند.
۱-۴) دمای محیط در حدود ۲۵-۲۰ درجه باشد.
۲-۴) PH محیط بایستی در حدود ۱۳-۱۲ باشد.
۳-۴) مدت زمان عملیات بایستی در حداقل ممکن بوده و فقط تا زمان باز شدن الیاف ادامه یابد.
در صنعت چرم سازی عمل موزدائی معمولاً به دو روش صورت میگیرد:
الف) با استفاده از مخلوط آهک و سولفور سدیم ابتدا لایه اطراف ریشه مو را سست نموده و سپس بصورت دستی و یا با استفاده از ماشین آلات مربوطه موها کنده میشوند.
ب) آهک بعنوان یک ماده قلیایی همراه با سولفور سدیم بعنوان تسریع کننده تجزیه موها به داخل درام و یا پدال افزوده شده و مستقیماً باعث حذف و تجزیه موها میگردند.
مهمترین مواد مصرفی در موزدائی و آهک زنی
آهک
آهک مهمترین و شایع ترین ماده مصرفی در مرحله موزدائی و آهک دهی میباشد. آهک مصرفی در صنعت چرم سازی به شکل هیدراته میباشد.
در اینجا لازم به ذکر است که مصرف آهک هیدراته به هیچ وجه توصیه نمیگردد؛ چرا که این فرم آهک در محیط ایجاد مقدار قابل توجهی حرارت می نماید که عمدتاً موجب آسیب رخ و حتی سوختگی شدید میگردد.
در حالت کلی حلالیت آهک در آب خیلی کم میباشد (حدود ۱/۰ واحد در ۱۰۰ واحد).
همچنین حلالیت آهک در آب سرد بر خلاف سایر مواد افزایش مییابد و میتوان با افزودن گلیکوز و یا ملاس حلالیت آهک را به نحو قابل ملاحظه ای افزایش داد.
همچنین استفاده از موادی همچون پردول k Extra موجب یکنواختی نفوذ آهک میگردند.
آهک زدائی و آنزیم دهی
در تکنولوژی چرم مرحله آنزیم دهی دنباله مرحله موزدائی محسوب میگردد. این مرحله که عموماً در درام انجام میگیرد بر اساس تجزیه پروتئین ها در ph مشخص و دور نمودن این پروتئین ها از چرم توسط آنزیم میباشد. جهت امکان فعالیت آنزیم ها می بایست ph حدود ۵/۱۲ گرفته شود. لذا عملیات با آهک زدائی آغاز و پس از مهیا شدن شرایط محیطی مناسب برای فعالیت آنزیم ها عملیات آنزیم دهی شروع میشود.
اهداف عملیات آهک زدائی و آنزیم دهی:
الف) خارج نمودن آهک
ب) کاهش تورم بیش از حد چرم
ج) تنظیم PH مناسب فعالیت آنزیم
د) تجزیه و دور نمودن پروتئین های زائد چرم
آهک زدائی
آهک زدائی فیزیکی (شستشو)
در انتهای عملیات موزدائی در سطوح چرمها برخی رسوبات مشاهده میگردد که میبایست از روی چرمها شسته شوند. در عملیات شستشو همراه با کثافات، آهک حل نشده و رسوب کرده زدوده میشود.
آنزیم دهی
عملیات آنزیم دهی را میتوان مهمترین مرحله ی چرم سازی نامید. در این مرحله عملیات آنزیماتیک جایگزین عملیات شیمیایی میگردد. در مراحل قبلی اپیدرم سطحی و پشم و مو از چرم دور میگردند اما در این مرحله پروتئین هایی که باعث سختی چرم میگردند از بین میروند. همچنین در این مرحله منافذ سطح پوست بازتر شده و امکان نفوذ مواد مصرفی در مراحل بعدی تسهیل میگردد. امروزه مصرف آنزیمها در درام صورت میگیرد و در مقایسه با زمانهای دور که از مدفوع سگ و یا فضله کبوتران استفاده میگردید بسیار متفاوت است.
ادامه دارد ….